Zwak in spelling; hoe begeleid je het kind?

Tegenwoordig wordt heel snel het label ‘dyslexie‘ op een kind geplakt, terwijl 4% van de leerlingen (gemiddeld 1 per klas) het daadwerkelijk hebben. Ook ouders komen hier al snel mee bij de leerkracht als het even niet goed gaat.

Net zoals kinderen moeite hebben met rekenen zijn er ook kinderen, die moeite hebben met spelling. Ze hebben net als bij het vak rekenen verlengde instructie nodig. Niet buiten de groep door een RT’er, maar juist binnen de groep van de eigen leerkracht.

Zwak in spelling; hoe begeleid je het kind?

Wanneer is een kind zwak in spelling?
Zwakke spellers hebben vaak moeite met de klank-letterkoppeling. Ze schrijven letterlijk op wat ze horen. Daarnaast willen ze vaak alle aangeboden woorden onthouden en dit is een te zware taak voor het geheugen.

Door het onthouden van een woord in plaats van een regel kunnen ze soortgelijke woorden niet goed schrijven.

Spellingproblemen komen vaak tot uiting in spontane schrijfopdrachten. Regels of bepaalde weetwoorden zijn niet goed genoeg geautomatiseerd.

Kennen ze een regel wel, dan weten ze vaak niet hoe ze het moeten toepassen. Ze hebben dus weinig inzicht in het spellingsysteem.

Ook leuk! Tips rondom dyslexie en leesproblemen.

Instructiemomenten
Kinderen met spellingproblemen hebben veel instructie- en begeleidingsmomenten nodig. Het is heel erg belangrijk dat de leerkracht dit op een adequate manier doet.

Hierbij is een goede instructie en klassenmanagement heel belangrijk. Kijk ook kritisch naar de methode. Wordt er wel voldoende tijd aan spelling besteed?

De 25% zwakste spellers (D en E-scores) hebben verlengde instructie en begeleide inoefening bovenop de basisinstructie nodig. De 10% zwakste spellers (E-scores) hebben daarnaast ook intensieve (individuele) begeleiding nodig.

Je redt het in de klas dus echt niet met alleen een basisinstructie! De verlengde instructie moet uit kleine stapjes bestaan en de leerling moet precies weten hoe hij het moet aanpakken.

De vorm
Zorg ervoor dat je elke dag bezig bent met spelling. Neem bijvoorbeeld elke dag een 5-woordendictee af. Kies dan woorden uit de spellingcategorieën die ze al geleerd hebben.

Bespreek bij elk woord de regel, die erbij hoort. Hierdoor automatiseren ze de spellingregels.

Gebruik geen werkbladen uit andere methoden. Hierin worden vaak andere termen gebruiken. Bovendien zijn het ook vaak onzinlesjes waarbij ze bijvoorbeeld woorden met elkaar moeten verbinden of overschrijven.

Hierbij ontwikkelen ze geen spellingbewustzijn.

Feedback
Feedback is ontzettend belangrijk. Geef dit het liefst gelijk, zodat woorden niet verkeerd aangeleerd worden. Daarnaast zijn spellingzwakke kinderen vaak erg onzeker en vinden ze het fijn om snel te horen of ze de regel goed hebben toegepast.

Het blijkt erg zinvol te zijn wanneer kinderen hun eigen werk nakijken.

Eigen inzicht
Laat de kinderen zelf een toets bedenken waarbij zij goed moeten nadenken over wat de categorie moeilijk maakt. Laat ze ook afleiders bedenken, zodat andere kinderen op het verkeerde been gebracht kunnen worden.

Maak zo’n dictee eerst samen met een groepje en laat ze het daarna zelfstandig maken. De kinderen kunnen elkaar dan in tweetallen dicteren.

Kinderen vinden dit ontzettend leuk en zijn hiervoor echt gemotiveerd. Door goed te observeren weet je ook gelijk waar nog winst te behalen valt.

Lees ook eens het boek Taal & Didactiek – Spelling met meer informatie en tips.

Opzoekboekje
Laat kinderen een fotomapje meenemen waarin ze kaartjes met spellingregels of lastige woorden kunnen opschrijven. Wanneer kinderen een regel hebben geautomatiseerd kun je de kaart eruit halen.

Kinderen kunnen dit opzoekboekje gebruiken tijdens de taal- en spellinglessen, maar ook bij schrijfopdrachten.

Linda Willemsen

Linda Willemsen is het gezicht achter klasvanjuflinda.nl en zet zich in voor spelenderwijs ontdekken en leren. Daarnaast houdt ze zich bezig met auteurswerk en zorgt sinds oktober 2018 met veel liefde voor haar babydochter.

Dit bericht heeft 10 reacties

  1. Sun

    @ Carina,

    Als je dochter goed leest, maar keer op keer spellingsfouten blijft maken is het dan geen dysorthografie ?

  2. Jan Bernaards

    Op scholen wordt zo goed mogelijk aan alle kinderen aandacht geschonken. Leerkrachten zijn geen supermensen. Door de vaak veel te grote groepen is het nauwelijks mogelijk om die aandacht te geven die je vaak wenselijk acht.
    Vorig jaar zijn de meiden met Squla gestart. Met name voor die extra ondersteuning. Ik kan alle ouders dit aanbevelen. Wat mij opvalt aan Squla is erg veel herhaling en duidelijke uitleg. 15 minuten per dag en ze vinden het super leuk!
    Voor ons natuurlijk ook spannend of we dit jaar veranderingen zien in de Cito’s.

    1. Jacqueline

      En? Hoe zijn de resultaten geweest?

  3. Clemens van Haasteren

    Hallo,
    Ik ben 65+, en wil delen waar ik altijd tegen aanloop (of is het tegenaanloop of tegenaan loop? (antwoord niet nodig)).
    Ik heb geen probleem met lezen, met woordherkenning, met woordbegrip, met spellingsregels enz.
    Het tot mij nemen van teksten is niet het probleem.
    Maar lezen leidt bij mij niet tot het opnemen van hoe een woord gespeld moet gaan worden als ik het zelf moet gaan schrijven.

    Situatie 1
    Op de lagere school ontdekte ik reeds dat als ik een tweeklank moest schrijven uit de serie eu uu ui
    dat ik dan terug moest naar de eerste woorden die ik leerde met die klank (reus, muur, duif) voor mijzelf de twee woorden moest uitspreken en op klankherkenning een keuze moest maken. Dit probleem is tot op heden bij meerdere woorden uit deze reeks gebleven.

    Situatie 2
    ik (mz: Ik) spel zoals ik het meen te horen. soms (mz: Soms) blijkt dat ik al tientallen jaren een woord anders uitspreek dan de bedoeling en ook nooit gehoord heb dat anderen het anders uitspreken. Dan kom ik bij de spellingscontrole er plotseling achter bijvoorbeeld dat mllieu (mz: millieu) milieu moet zijn. altijd (mz: Altijd) gemeend dat iedereen het uitsprak met 2x een l en er ook altijd overheen gelezen als ik het woord als (mz: las). En ik zou niet weten hoe ik dit probleem kan tackelen.
    Andere voorbeelden: rotonde i.p.v. rontonde, Katharen i.p.v. Kartaren.

    Situatie 3.
    Als ik schrijf (type) draai ik letters en cijfers om , ik reken wel met het goede getal, ik lees het goede woord, maar ik zeg maar wat en hoor dat zelf niet tot ik het terug krijg van een ander.

    Situatie 4
    ik (mz: Ik) moet alles wat de deur uit gaat op spelling laten controleren, want ik (mz: “ik” moet vervallen) bij controle door mijzelf houd ik me na 3 regels alweer bezig met de inhoud en lees over fouten heen.
    Dit in tegenstelling (mz: + tot) als iemand anders een spelfout maat (mz: maakt) dat ( mz: dan) klopt dat beeld niet en valt me dat meteen op.

    kortom (mz: Kortom) ik heb er pas last van op het moment dat ik het moet communiceren met een ander of het papier.
    het (mz:Het) komt bij mij qua begrip goed binnen maar om het ook goed binnen te laten komen als spelling dat is een sport die ik niet genoeg beheers.

    Reeds op de middelbare school werd ik afgerekend op spelfouten in een opstel, maar bij niet één leerkracht is het ooit opgekomen dat ik hier hulp bij had willen hebben.

    Bovenstaande test (mz: tekst) is op een paar plaatsen voorzien van “mz:” (=moet zijn:). Dit heb ik toegevoegd nadat ik de tekst meerdere keren had herlezen en deze daarna door een ander is gecorrigeerd.
    Het zijn fouten die niet kwamen uit de spellingscontrole en door mij niet zijn onderkend omdat ik allang weer bezig was met de inhoud en zelf wel wist wat ik bedoeld had.
    Zonder spellingscontrole was het mogelijk onleesbaar voor u.
    (De hoofdletters komen wel uit de spellingscontrole bij Word maar niet in dit antwoordvel.)
    Had het de tekst van een ander geweest dan had ik deze fouten zeker gezien.

    Hopelijk draagt dit verhaal bij dat een volgende hierbij wel deskundige begeleiding krijgt al zou ik niet weten welke.

    1. Linda Willemsen

      Bedankt voor je uitleg en ervaringsverhaal. Wij leren hier als leerkrachten weer van. Dankjewel!

    2. Carina

      Bedankt, Clemens voor het delen van je verhaal. Het is alsof ik mijn dochter zie lezen. Zij heeft exact dezelfde problemen met spelling en schrijven als u heeft. Zij is 11 en net afgewezen voor een dyslexie onderzoek omdat ze te snel leest. Maar haar spelling is dramatisch.
      Linda, ik ben wel nieuwsgierig wat jij zou aanbevelen voor mijn dochter. Welke hulp zou zij baad bij hebben?

  4. Janna

    Dag juf Linda,
    Bij alle instructie vormen wordt vaak een veel voorkomende methode gekozen. Zonder onderzoek naar de meest doelmatige/effectieve. Om kennis te nemen van een andere invalshoek/werkwijze is het een idee om het boek van Prof. Erik Moonen eens te hand te nemen en te realiseren dat er andere werkwijzen zijn die heel doelmatig blijken. Er verlaten nog zoveel kinderen de scholen zonder het plezier in lezen te hebben ondervonden. Terwijl juist iedereen door lezen zich verder kan ontwikkelen.
    Ook de website geeft veel informatie: http://www.alfabetcode.be

  5. Tessy Donker

    Wat ik mis in dit artikel, is dat de voorbereiding op spelling al moet plaatsvinden in groep 1 en 2. Luistervaardigheid, rijmen, herkennen van eerste en laatste letters etc. De groeiende aantallen van kinderen met zogenaamde dyslexie zijn mijns inziens te verklaren door het wegvallen van de ggd kleuterscreeningen in 2013. Wanneer risicokinderen vroegtijdig worden gediagnostiseerd en deze kinderen extra begeleiding krijgen in de kleutergroepen voor hun zwakke taal- en auditieve vaardigheden, zullen er in groep 3 minder kinderen uitvallen op spelling.

  6. corrie haven

    Bied bij de spellingcategorie een geheugensteuntje aan zodat die regel beter beklijft. Vaak is een afbeelding daarbij ondersteunend.
    Hanteer door de hele school dezelfde spellingregels met de eventueel daarbij horende geheugensteuntjes.

Geef een reactie