Waarom je moet stoppen met straffen en belonen
Elke dinsdagmiddag lees ik een uur vakliteratuur. Op dit moment ben ik bezig in het boek Kinderen zijn geen puppy’s van Jürgen Peeters. Het gaat over de kracht van zelfsturing in de opvoeding; een boek geschikt voor ouders en leerkrachten.
Ik heb al hele interessante dingen gelezen over hechting, de taal van huilen en omgaan met grenzen. Op dit moment ben ik bezig met het hoofdstuk opvoeden zonder straffen, belonen en andere vormen van manipulatie.
In deze blog wil ik graag delen waarom we volgens Jürgen Peeters moeten stoppen met straffen en belonen.
Kinderen zijn geen puppy’s
Ik vind het heel boeiend om verschillende visies over opvoeding te lezen. Elke opvoeder heeft bepaalde ideeën die o.a. gebaseerd zijn op eigen ervaringen. Ik denk dat het dan ook belangrijk is om goed naar je eigen gedrag en waarden te kijken en je hierin bewuste keuzes maakt.
Mij helpt het heel erg om verschillende theorieën te lezen; alles waar ik mij in kan vinden dat neem ik mee. Uiteraard kan dit steeds weer veranderen, dat is prima. Zolang ik zelf maar bewuste keuzes maak.
Het boek Kinderen zijn geen puppy’s is geschreven voor volwassenen die bewust met de opvoeding van kinderen bezig willen zijn. Wat hebben de kinderen echt van ons nodig om uit te groeien tot zelfbewuste en zelfstandige volwassenen? Wat zijn helpende of belemmerende factoren in de ontwikkeling?
Ik geniet ervan om hierover te lezen en na te denken. Waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe en zou het misschien wel anders of beter kunnen? Het gaat er niet eens perse om of ik het ermee eens ben, maar om bij mezelf na te gaan wat ik belangrijk vind.
Weet ik wat mijn overtuigingen zijn en kan ik deze ook verantwoorden naar mezelf en anderen?
Straffen en belonen
Al voor mijn opleiding tot gedragsspecialist heb ik interesse in het proces van straffen en belonen. Er zijn namelijk zoveel verschillende visies en gedachten erover. Elke opvoeder wil het beste voor het kind, maar het is best lastig om echt een goede en doordachte keuze te maken.
Kies je wel voor straffen/belonen of doe je dit niet? Waarom wel of niet? En in welke vorm pas je het dan toe?
Jürgen Peeters baseert zijn mening op eigen ervaring en onderzoek van Alfie Kohn (onvoorwaardelijk ouderschap). Hij vindt dat straffen veel nadelen heeft. Waarom?
- Het is niet effectief op lange termijn.
- Het gaat samen met onveilige hechting, lager IQ, slechtere schoolprestaties en latere emotionele stoornissen.
- Het verandert de reden waarom je bepaald gedrag stelt. Kinderen passen zich aan om geen straf te krijgen.
- Het is gebaseerd op macht en het belast de relatie.
- Het ondermijnt de weerbaarheid; het maakt kinderen vatbaar voor manipulatie.
- Er is geen echte aandacht voor het kind; alleen maar voor het gedrag.
- Het kan de morele ontwikkeling belemmeren.
- Het traint kinderen in het leren berekenen van de pakkans in.plaats van zich te richten op waarden.
Maar ook het belonen kan nadelen hebben, namelijk:
- Geen beloning krijgen voelt aan als een straf.
- Het zet aan tot conformeren in plaats van het zich toe-eigenen van waarden. “Als je dit doet dan…”
- Het vermindert het natuurlijke verlangen om het beloonde gedrag te stellen en het vermindert de intrinsieke motivatie.
- Het kan kinderen aanzetten tot liegen en misleiden om zo de beloning te krijgen.
- Kinderen kunnen zich machteloos, gecontroleerd en haatdragend gaan voelen.
- Kinderen worden afhankelijk van externe controle.
- Er kan gewenning optreden waardoor je de dosis beloning moet opdrijven.
In de klas probeer ik zo min mogelijk te straffen. Vorig jaar beschreef ik al drie alternatieven voor de time-out. Hier sta ik nog steeds helemaal achter. Wat betreft belonen; afgelopen schooljaar hebben we een leerling een beloningskaart gegeven voor gedrag en hier plukken we nog steeds de vruchten van.
De leerling mocht voor de hele groep een beloning kiezen, zodat iedereen erbij betrokken was. Ook ik ben geen voorstander van beloningen, maar op dat moment zag ik geen andere oplossing.
Het is wat mij betreft oké om er dan toch wel voor te kiezen, zolang je er zelf maar echt achter staat.
Ik ben benieuwd; wat is jouw visie op straffen en belonen?
Andere strategieën
Niet meer straffen en belonen, dat klinkt best spannend. Hoe doe je dit dan en verlies je dan niet de controle of het gezag? Jürgen Peeters beschrijft verschillende manieren in zijn boek om kinderen te helpen zichzelf te leren sturen.
Strategieën die gebaseerd zijn om contact en wederzijdse afstemming en die bijdragen tot de langetermijndoelen van opvoeding. In deze blog vertel ik je meer over alternatieven voor straffen en belonen.
Klik hier voor meer informatie of om het boek te bestellen.
Kinderen zijn geen puppy’s
Auteur: Jürgen Peeters
Uitgever: Acco
Prijs: €24,50
Beste, persoonlijk ben ik ook voorstander om alternatieven te vinden en aan te reiken voor straffen en belonen, omdat belonen en straffen leidt tot extrensieke motivatie , terwlijl het de bedoeling is om kinderen op te voeden vanuit intrensieke motivatie. Justine Mol gaf me heel wat inzichten en handvatten op dat vlak. Toch heb ik wat moeite met het ‘moeten’ in de titel. Ik vermoed dat je dit hier met aandrang wil aanreiken als mogelijkheid, als alternatief voor de meer gekende manier van opvoeden nl. met straffen en belonen. . ‘Moeten’ is een woord waar ik het moeilijk mee heb omdat het zo wat naar ‘eisen’ neigt en ook iets van ‘macht’ inhoudt. Gezien alles een keuze is, ook de manier van opvoeden, zou ik het als een voorstel aanreiken vanuit de evenwaardigheid van keuzes. Ik zou het eerder aanreiken als een waardevol alternatief voor straffen en belonen . Voor de rest heel boeiend en interessant om mee aan de slag te gaan.
Je hebt gelijk hoor, maar soms kies ik er juist voor om met de titel mensen te triggeren.
Wat een fijne artikelen lees ik hier toch. Mijn visie is: je hebt als volwassene onbetwistbaar de leiding, dus straffen en belonen is niet nodig. Kinderen kunnen nog geen klas leiden, dus jij zorgt voor veiligheid (en leerklimaat), door de kinderen te leiden. Als de kinderen zich prettig voelen en dingen doen die passen in de ruimte en de tijd, is er weinig leiding nodig. Als de kinderen de veiligheid of het klimaat voor optimale ontwikkeling negatief beïnvloeden, dan geef je duidelijk leiding, bijvoorbeeld door streng te zeggen wat de bedoeling is. Kinderen hoeven dan niet precies te doen wat jij zegt en wanneer jij wil, maar kinderen moeten dat doen wat veilig is voor anderen, voor henzelf, en respectvol naar jou. Geef ze aandacht (soms door gewoon naar ze te kijken als ze het niet eens merken) en voelen zich prettig, en jij dus ook!