Afgelopen woensdag deelde ik een blog over het proces van straffen en belonen. Deze blog heb ik geschreven n.a.v. het boek Kinderen zijn geen puppy’s. De schrijver van het boek, Jürgen Peeters, is namelijk tegen het principe van straffen/belonen.

Ik kan mij goed in zijn argumenten vinden, maar ben tegelijkertijd ook nieuwsgierig naar zijn alternatieven. In deze blog wil ik graag een aantal punten noemen. Daarnaast geef ik zelf een aantal tips en ideeën hoe je om kunt gaan met ongewenst gedrag.

Jürgen noemt in zijn boek verschillende strategieën om kinderen te helpen zichzelf te leren sturen in deze wereld. Strategieën die gebaseerd zijn op contact en wederzijdse afstemming en die bijdragen tot de langetermijndoelen van de opvoeding.

Lees ook deel 1: Waarom je moet stoppen met straffen en belonen. 

Geef op tijd je grens aan
Ik denk dat dit wel het belangrijkste is in de opvoeding van kinderen; grenzen aangeven. Probeer niet te begrenzen vanuit frustratie, je geeft dan vaak een negatieve lading mee en kinderen zullen hierop reageren.

Wacht dus niet tot je geduld (bijna) op is, maar geef op tijd de grens aan. Dit noemt Jurgen ook wel liefdevol begrenzen.

Bied alternatieven
Na het begrenzen kan je een alternatief aanbieden. Wat mag het kind wel doen? Door dit positief te formuleren voelt het niet echt als een negatieve consequentie. Wat ik vaak doe is de omgeving veranderen.

Een kind maakt bijvoorbeeld teveel lawaai op de gang. Ik geef dan aan dat dit niet handig is omdat andere klassen er last van hebben en geef hem de opdracht om een spelletje in de klas te spelen.

Het kind weet waarom hij begrensd is en heeft een alternatief aangeboden gekregen.

Formuleer wat je wilt als een mededeling en niet als een vraag
Het is belangrijk om duidelijk aan te geven hoe je het wilt hebben in de klas. Dit was in de eerste jaren voor mij best een valkuil. Wanneer het tijd was om op te gaan ruimen zei ik bijvoorbeeld: “Het is tijd, willen jullie gaan opruimen?”.

De kinderen hebben het idee dat ze een keuze krijgen en lang niet alle kinderen zullen dan jouw keuze (opruimen) opvolgen. Het is beter om het te formuleren als een mededeling. Denk bijvoorbeeld aan: “Jullie mogen allebei nog 1x met de dobbelsteen gooien en dan ruimen jullie het spelletje op”.

De kinderen weten wat er van hen verwacht wordt en zullen hierdoor minder snel de discussie aangaan.

Wees duidelijk
Als opvoeder is het ontzettend belangrijk om het gewenste gedrag voor te doen. Ik heb hier al meerdere keren over geschreven. Een goede leerkracht is voorspelbaar en geeft structuur aan de kinderen. Door bepaalde routines te volgen zullen de kinderen deze als vanzelfsprekend ervaren; er blijft dan weinig ruimte over voor ongewenst gedrag.

Daarnaast leren de kinderen van ons sociale vaardigheden. Hoe los je conflicten op? Wat doe je als er iets gebeurt wat je niet leuk vindt? Zeg niet te snel “Los het zelf maar op”.

Sommige kinderen beheersen nog niet deze executieve functies en hebben jou als leerkracht nodig om hen hierbij te begeleiden. Door tijdens wisselende situaties te oefenen zullen ze het vanzelf op elkaar uit proberen.

Informeer de kinderen ook van te voren bij een verandering. De kinderen weten op deze manier waar ze aan toe zijn. Zeg niet: “Wanneer jullie hard gewerkt hebben, dan gaan we nog even naar buiten”.

Noem het juist als een mededeling: “We gaan zometeen schrijven en als de les klaar is gaan we naar buiten”.  De schrijfles is een onderdeel van het schoolprogramma en hoeft niet specifiek beloond te worden. Het weten dat ze nog even naar buiten mogen is al een beloning op zich.

Wees je bewust van je eigen behoeften
Het is belangrijk om ook aan jezelf als opvoeder te denken. Het is niet erg als je soms even niet weet wat je moet doen of als je merkt dat de situatie teveel voor je wordt. Neem even afstand, tel tot 10 en kom een paar minuten tot rust.

Je mag dit ook gerust tegen het kind zeggen. Juist je eigen behoeften aangeven zorgt ervoor dat de kinderen zich leren inleven in anderen, maar ook dat jij als volwassene behoeften hebt. “Ik merk dat ik nu te boos ben om goed te luisteren. Ik ga even een kopje thee pakken en dan kom ik bij je.”

Ook kinderen hebben behoeften
Ongewenst gedrag komt meestal voort uit een bepaalde behoefte. Het kind is moe, heeft geen zin meer, is overprikkeld, heeft een vervelende ochtend gehad of voelt zich overvraagd. Onderzoek waar het ongewenste gedrag vandaan komt en probeer dit ook bespreekbaar te maken.

Benoem altijd het gedrag en praat niet negatief over het kind. Hij of zij is niet het ongewenste gedrag, maar laat dit alleen maar zien.

Ik merk dat de kinderen het fijn vinden om even tot rust te komen als er iets is gebeurd. Ook kinderen uit groep 4 vinden het prettig om bijvoorbeeld op schoot te komen of om een aai over hun hoofd te krijgen. Door deze aandacht komen ze soms juist tot huilen wat daarna zorgt voor opluchting en rust in het hoofd.

Ruimte geven voor emotionele ontlading is dus belangrijk. Laat kinderen merken dat ze niet alleen bij je mogen komen als ze blij en vrolijk zijn, maar ook als ze zich boos of verdrietig voelen.

Het is eigenlijk gek dat we ze dan bijvoorbeeld naar de gang of de denkstoel sturen. Meestal hebben de kinderen ons op dat moment het hardste nodig. Het uiten van de emoties is juist heel goed; het is beter dat ze even goed tekeergaan dan dat ze het opkroppen.

Aan ons de taak om hen vervolgens te leren hoe ze bijvoorbeeld met boosheid of frustratie moeten omgaan. Wat kan je doen als je boos bent? Wat mag wel en wat niet?

Meer weten?
Ik hoop dat je wat hebt aan bovenstaande tips en strategieën. Jürgen bespreekt nog veel meer mogelijkheden. Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer over dit onderwerp leren, dan raad ik je zeker aan om het boek zelf te lezen!

Heb je zelf nog goede tips laat het dan in een reactie weten!

Klik hier voor meer informatie of om het boek te bestellen. 

Kinderen zijn geen puppy’s
Auteur: Jürgen Peeters
Uitgever: Acco
Prijs: €24,50

BewarenBewaren

BewarenBewarenBewarenBewaren

BewarenBewarenBewarenBewaren

BewarenBewaren