Er zijn verschillende problemen die kinderen met ASS in de communicatie kunnen ondervinden. Bij deze wil ik benadrukken dat elk kind uniek is. De wijze waarop een kind met ASS last heeft van problemen is per individu verschillend. In mijn vorige blog schreef ik al over ‘hoe kinderen met ASS contact maken‘ en ‘over de taalontwikkeling‘. Vandaag wil ik meer informatie delen over hoe ASS-leerlingen communicatie begrijpen.

In deze blog maak ik gebruik van affiliate links. Zie voor meer informatie mijn disclaimer. 

Begrijpen van communicatie
Kinderen met ASS vinden het lastig om hoofd- en bijzaken te scheiden. Voor de leerkracht betekent dit dat hij kort, bondig en stellig moet zijn. De kinderen zijn vaak wel sterk in het onthouden van beelden, de leerkracht kan hiervan gebruik maken door dingen te visualiseren.

Visualiseren
Situaties en handelingen kunnen met behulp van foto’s, geschreven taal of pictogrammen duidelijk worden gemaakt. Hierdoor kan het kind zonder veel problemen zijn weg vinden in allerlei dagelijkse situaties. Enkele voorbeelden zijn: stappenplannen, zandlopers, sociale leerverhalen en aangepast speelmateriaal.

Deze strategieën zijn trouwens alleen zinvol bij kinderen met ASS die minimaal op representatieniveau betekenis kunnen verlenen. Dit betekent dat ze aan een afbeelding (bijvoorbeeld tandenborstel) een handeling kunnen koppelen (tandenpoetsen). Kinderen met ASS die op presentatieniveau functioneren kunnen deze koppeling pas maken als het voorwerp zich in een concrete situatie bevindt.

Wist je trouwens dat ASS steeds meer gezien wordt als een vertraging en/of versnelling in de ontwikkeling? Ik schreef er al eens eerder over.

Wees concreet en geef denktijd
De verwerkingstijd bij kinderen met ASS is trager in vergelijking met kinderen met een normale ontwikkeling. Langere denktijd en positieve bevestiging die concreet geformuleerd is, is daarom aan te raden. Ook vinden ze het lastig om meerdere dingen tegelijkertijd te doen, daarom doet de leerkracht er goed aan om alleen enkelvoudige opdrachten te geven. Verder sluit concrete en expliciete communicatie heel goed aan bij wat deze kinderen nodig hebben. Wanneer je tegen een kind met autisme zegt: “Pak je spullen”, dan is dit een vage opdracht, er wordt te veel aan de verbeelding overgelaten. ‘Wat’ moet ik pakken en ‘waar’ moet ik het pakken? Makkelijker te begrijpen is dan: ‘Pak je potlood en gum uit je etui’.

Vermijd figuurlijk en onduidelijk taalgebruik
Ook het maken van keuzes is voor veel kinderen moeilijk. De leerkracht kan helpen door het kind te laten kiezen tussen twee opties. Doordat veel kinderen met ASS de taal letterlijk nemen is het belangrijk om grapjes met taal of dubbelzinnige uitspraken te voorkomen. Daarnaast hebben ze moeite met het afleiden van de betekenis uit de context, hierdoor blijven ze hangen aan een betekenis die misschien niet klopt. De leerkracht doet er goed aan om zoveel mogelijk de woorden ‘straks’, ‘misschien’ of ‘weet ik nog niet’ te vermijden, deze woorden zijn voor kinderen met ASS behoorlijk vaag . Wanneer kinderen met ASS iets niet begrijpen, zoeken ze vaak duidelijkheid door in discussie te gaan. Als leerkracht moet je je hier niet toe laten verleiden, maar duidelijkheid geven over het wat en structuur geven over hoe de zaken gaan verlopen.

Overige communicatieproblemen
Sommige kinderen met ASS praten erg veel en weten niet goed wanneer ze moeten stoppen. Ook vinden sommigen het lastig om te relativeren. Emotionele banden of ongeschreven afspraken zijn heel vaag voor kinderen met ASS. Hierdoor kan het kind onbewust anderen kwetsen of zichzelf voor gek zetten. Ze voelen niet goed aan wat gepast of ongepast gedrag is en in welke context bepaalde informatie kan worden gegeven.

Straffen en belonen
Straffen of belonen helpt niet. Een beloning wordt gekoppeld aan een bepaalde activiteit en leidt niet tot herhaling van het goede gedrag. Ook het reflecteren op hun eigen emotionele beleving is lastig, ze zullen zich daardoor niet snel schamen. Het kind is hierin dus afhankelijk van anderen. De sleutel is ‘vertellen wat het kind moet doen en dit eventueel visueel maken’.

Mijn leestips
Een heel fijn boek met heel veel informatie over communicatie bij kinderen met ASS is ‘Geef me de 5‘ van Colette de Bruin. Een ander interressant boek over communicatie met kinderen in het algemeen is ‘Luister je wel naar mij‘ van Martine Delfos.