Gedragsproblemen of gewoon gedrag bij kleuters?

Kleuters met lastig gedrag. Misschien denk je nu wel gelijk aan een paar kinderen uit jouw klas. Maar zijn ze echt lastig of dagen ze ons uit om onze onderwijskundige vaardigheden optimaal in te zetten?

Door deze blog wil ik je meer inzicht geven in gedrag bij kleuters. Zijn het echt gedragsproblemen of is het gewoon gedrag?

Probleemgedrag
In de literatuur worden verschillende definities van probleemgedrag gegeven. Ik kan mij het meest vinden in de definitie van Van der Ploeg (2014). Hij beschouwt gedrag als probleemgedrag als de op dat moment heersende regels en normen worden overschreden.

Een kleuter die niet wil stilzitten of een andere leerling pijn doet laat volgens deze definitie probleemgedrag zien. Maar de vraag is of dit toepasbaar is op kleuters.

Welk gedrag mag je van een 4- tot 6-jarige eigenlijk verwachten?

Breinontwikkeling bij kleuters
Laten we eens kijken naar het brein van jonge kinderen. Het brein van kleuters functioneert op een aantal belangrijke punten anders dan bij oudere kinderen of volwassenen. Zo hebben ze nog veel meer moeite met het reguleren van hun gedrag.

Dit betekent dat ze niet altijd weten hoe ze zich in een bepaalde situatie moeten gedragen. Ze reageren en denken vanuit hun ik en kunnen nog niet alle consequenties overzien. Denk maar aan een kleuter die een ander kind slaat als hij iets niet leuk vindt of een auto afpakt als hij daar mee wil spelen.

Wanneer je dit als leerkracht ziet of hoort ben je geneigd om boos op de leerling te worden of om te zeggen dat hij op moet houden met zijn gedrag. Maar dit is voor een kleuter heel lastig en moeilijk te begrijpen, want wat moet hij dan doen?

Ons brein is te verdelen in een beneden- en bovenbrein. Bij de geboorte is het benedenbrein goed ontwikkeld, het bovenbrein is pas gerijpt als je halverwege de twintig bent. Je zou het brein van een kind ook wel kunnen vergelijken met een huis dat verbouwd wordt.

De begane grond is al helemaal klaar en gemeubileerd. Maar op de eerste verdieping wordt nog volop geklust, overal ligt gereedschap. En kijk je omhoog, dan zie je dat er zelfs nog een stuk dak ontbreekt.

Dit is het bovenbrein van een kind: een verbouwing die nog niet gereed is. In de eerste jaren van ons leven wordt er flink verbouwd aan het bovenbrein. Vervolgens vindt er in de puberteit nog een grote verbouwing plaats.

Gewoon gedrag?
Gedrag, zoals controle over lichaam en emoties, goede beslissingen nemen, empathie en zelfinzicht, dat je bij kleuters verwacht te zien is afhankelijk van een deel van het brein dat nog niet volledig ontwikkeld is.

Aangezien het bovenbrein nog onaf is, zal de kleuter niet altijd op dezelfde wijze als een volwassene kunnen functioneren. Jonge kinderen zijn geneigd om alleen het benedenbrein te gebruiken.

Dit resulteert zich in het verliezen van zelfbeheersing, verkeerde keuzes maken en weinig empathie of zelfinzicht tonen.

Bepaald gedrag van kleuters kan door de leerkracht als lastig worden ervaren, maar het is vaak passend bij de ontwikkeling die zij doormaken. Het gaat meestal voorbij, als het bovenbrein verder rijpt.

In mijn volgende blog wil ik je hier meer over vertellen en tips geven hoe je het bovenbrein kunt activeren en hoe je het ongewenste gedrag kunt voorkomen.

Meer lezen?

Linda Willemsen

Linda Willemsen is het gezicht achter klasvanjuflinda.nl en zet zich in voor spelenderwijs ontdekken en leren. Daarnaast houdt ze zich bezig met auteurswerk en zorgt sinds oktober 2018 met veel liefde voor haar babydochter.

Geef een reactie