Jonge kinderen hebben regelmatig conflicten, bijvoorbeeld over speelgoed of wie waar moet gaan zitten. Als leerkracht krijg ik hier dan ook vaak mee te maken. Soms lost het zich vanzelf op, soms zoeken ze samen een oplossing en af en toe komen ze er niet uit en hebben ze de hulp van een volwassene nodig.

Maar hoe help je nou het beste jonge kinderen? Hoe leer je kinderen om iets goed te maken? Ik vertel het je in deze blog aan de hand van het boek ‘Kleine vulkaantjes‘.

Hoe help je kinderen nou echt?
Gedrag moet en kun je leren. Jonge kinderen zijn nog niet in staat om op dezelfde manier als een volwassene op een conflict te reageren. Vaak kunnen ze er geen woorden aangeven of ontbreekt het ze nog aan empatisch vermogen.

Het is dan ook niet heel logisch om als volwassene enorm boos op het kind te worden of om het te straffen. Nadat ik net van de PABO kwam wist ik dit nog helemaal niet. Wanneer een kind iemand pijn deed dan ‘strafte’ ik het kind door het op de denkstoel te zetten.

Na een tijdje vroeg ik of het kind wist waarom hij er zat en dat hij zijn excuses moest aanbieden. Dit deed hij vervolgens keurig, maar een paar dagen later kon het weer misgaan.

Wat vergat ik? Ik reageerde vooral op het gevolg (het pijn doen van iemand anders). Je hebt iemand pijn gedaan, dus je zegt sorry. Nu besef ik mij dat er nog een verhaal aan vooraf gaat. Waarom doet het kind iemand pijn? Wat was zijn bedoeling erachter?

Wilde hij misschien het speelgoed, maar wist hij niet hoe hij dit kon vragen? Of had iemand juist speelgoed van hem afgepakt en wist hij niet hoe hij daar op kon reageren?

Kinderen reageren vanuit hoe zij denken dat iets hoort. Wij als volwassene moeten het gewenste gedrag aan ze leren. Dit betekent dat wij het niet voor ze moeten oplossen, wij moeten voordoen hoe ze problemen kunnen oplossen.

Door gewenst gedrag voor te doen zullen zij op hun beurt leren empathie te tonen en anderen te helpen.

Lees ook: hoe voorkom je een boze bui bij jonge kinderen?

Gewenst gedrag voordoen
Volgens de schrijvers van het boek ‘Kleine vulkaantjes’ hebben kinderen iemand nodig die voordoet hoe je je gedraagt als je iets verkeerd hebt gedaan

Als iemand niet in staat is om zich te verontschuldigen dan kan dit op twee dingen wijzen: hij heeft zich zo gepantserd dat hij het moeilijk vindt intimiteit en kwetsbaarheid te tonen. Of hij vindt dat hij altijd gelijk heeft waardoor zijn geloofwaardigheid in het geding komt.

Afgelopen week was ik in de supermarkt en hier zag ik het perfecte voorbeeld van gewenst gedrag voordoen. Achter mij stond een moeder met een kind in de rij. Het kind begon opeens te huilen. Moeder draaide zich om naar het kind en zag dat het haar van het meisje vast zat aan de tas van moeder. Ze maakte het voorzichtig los, hurkte voor het meisje en begon haar te troosten. Ze zei dingen als “Meisje toch, wat vervelend dat je haar vast zat”. Ze streelde over de rug van het meisje en later over haar haren. “Waar doet het pijn?”, vroeg ze vervolgens.

En toen deed ze iets heel belangrijks. Ze zei: “Sorry schat, dat ik je pijn heb gedaan. Het ging per ongeluk, ik had niet gezien dat je haar in mijn tas vast zat”. Ze liet zelfs een andere klant voorgaan, zodat ze nog even met haar dochter kon praten. In eerste instantie voelde de reactie van moeder wat overdreven aan, maar doordat ze de tijd nam om haar kind te troosten zag je echt een verandering in het meisje. Ik vond het heel mooi om te zien! Moeder nam verantwoordelijkheid op zich en toonde zich kwetsbaar op. Haar dochter zal hier van leren en dit in de toekomst ook gaan toepassen in situaties waarin zij iemand (per ongeluk) pijn zal doen.

De vier V’s zijn essentieel
Om het recht te zetten als je iets verkeerd hebt gedaan zijn de volgende V’s heel belangrijk:

Verantwoordelijkheid nemen
Wanneer een volwassene of kind iets verkeerd heeft gedaan dan moet hij dit erkennen. Ook al was het per ongeluk.

Verontschuldigingen aanbieden
Dit kan soms best lastig zijn, want het vereist een zekere nederigheid. Het is belangrijk dat je als volwassene het goede voorbeeld hierin geeft. Dit betekent dus zelf sorry zeggen als je iets hebt gedaan, maar ook het benoemen tegen het kind.

“Je hebt Rik pijn gedaan, toen je dat blok tegen hem aan gooide. Deed je dat expres?” Het is van belang om het kind te stimuleren om het zich te verontschuldigen.

Vergoeding van de schade
Je kunt dit letterlijk zien door de schade te betalen, soms is dit nodig. Maar een vergoeding kan ook een knuffel, kus of ‘sorry zeggen’ zijn. Nadat het kind gekalmeerd is kun je vragen hoe hij het wil goedmaken. Ook kun je erover praten hoe het de volgende keer voorkomen kan worden.

Verzoening
Nadat de vergoeding heeft plaatsgevonden zal de ander geneigd zijn tot vergeven of tot empathie voor de boosdoener. De relatie kan weer worden hersteld en het gebeurde wordt losgelaten.

Het is een lange blog geworden, maar ik denk dat de essentie heel duidelijk is. Kinderen moeten leren hoe ze iets moeten goedmaken. Jonge kinderen hebben de volwassene meestal nog nodig om dit op een goede manier te doen.

Wil je meer weten over hoe je goed kunt omgaan met boosheid bij kinderen? Lees dan eens het boek ‘Kleine vulkaantjes‘. Dit boek gaat over hoe je jonge kinderen kunt leren omgaan met boosheid en woede.

Het is een dik, maar praktisch boek vol informatie, leuke oefeningen en concrete tips. Ik heb al gelezen over het verband tussen woede en de ontwikkeling, hoe kinderen de wereld ervaren en hoe je kunt omgaan met boosheid en woede bij kinderen.

Het is echt een aanrader als je net als ik met kinderen werkt of een ouder bent.

Kleine vulkaantjes
Schrijver: Warwick Pudney en Eliane Whitehouse
Uitgever: Nieuwezijds
Prijs: € 24,95

Klik hier om het boek te bestellen.