Je bekijkt nu Selectief mutisme: hoe ga je er mee om?

Selectief mutisme: hoe ga je er mee om?

Als kinderen kunnen praten dan verwachten we dat ze dit overal en tegen iedereen durven te doen. Toch geldt dit niet voor alle kinderen. Ik bedoel dan niet kinderen die verlegen of terughoudend zijn, maar kinderen met selectief mutisme: kinderen, die last hebben van spreekangst.

Stel dat jij er in de klas mee te maken krijgt, hoe ga je er dan mee om? Aan de hand van het boek ‘Selectief mutisme bij kinderen’ wil ik je handvatten en informatie geven. Het doel van dit artikel is om je te informeren over selectief mutisme bij kinderen, NIET om het te diagnosticeren!

Taalontwikkeling
Tijdens de taalontwikkeling leren kinderen woorden en zinnen te gebruiken en klanken horen en produceren. De taalontwikkeling verloopt bij elk kind anders. Max Guldner beschrijft in het boek de verschillende fasen.

Wanneer een kind op de basisschool komt kent een kind zo’n 3000 woorden. Doordat het taalaanbod nu ook van andere volwassenen komt neemt de woordenschat in deze periode enorm toe.

Daarnaast leert het lidwoorden, voorzetsels, voornaamwoorden, telwoorden en kan het de zelfstandig naamwoorden en werkwoorden correcter toepassen.

Vanaf groep 3 staat het lezen en schrijven centraal. Hierdoor leert het kind nog meer nieuwe woorden en leert het juiste zinsconstructies te gebruiken. Aan het einde van deze fase beheerst het kind zijn moedertaal.

Bij kinderen, die tweetalig worden opgevoed verloopt de taalontwikkeling op een andere manier. In het boek kun je er meer over lezen.

Praten, maar niet overal en niet tegen iedereen
Bijna alle kinderen durven wel eens niet te praten of zijn verlegen. Dit is normaal en bij de meeste kinderen verdwijnt de spreekangst vanzelf. Denk bijvoorbeeld aan de eerste weken op school, waarbij een kind nog moet wennen.

Deze periode kan zo een maand duren. Pas als het kind de tweede maand nog steeds niks gezegd heeft kan er mogelijk sprake zijn van selectief mutisme. Bij tweetalige kinderen moet het niet spreken minstens 6 maanden aanwezig zijn!

Selectief mutisme wordt meestal voor het eerst opgemerkt tussen het derde en vijfde levensjaar, wanneer het in contact komt met kinderen en volwassenen buiten het gezin.

Selectief mutisme komt vaker voor dan gedacht. In Amerika zijn er onderzoeken geweest waarbij ze schatten op 7,1 op de 1000 kinderen. Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor selectief mutisme. Deze kun je in het boek uitgebreid lezen.

kinderen met selectief mutisme hebben last van spreekangst. Selectief mutisme wordt meestal voor het eerst opgemerkt tussen het derde en vijfde levensjaar

Ik heb een kind in de klas dat niet praat
Hoe lang duurt het selectief mutisme en gaat het voorbij? Hoe reageren andere kinderen op school? Wat voor gevolgen heeft het niet praten voor het leren? Heeft het invloed op het zelfbeeld? Komen er nog andere problemen voor?

Dit zijn allemaal vragen die in het derde hoofdstuk van het boek wordt besproken.

Wanneer een kind niet wil praten in de klas kan dit bij de leerkracht verschillende gevoelens oproepen. Zorgen, radeloosheid, teleurstelling of zelfs irritatie.

Selectief mutisme is een stoornis waarbij een diagnose en behandeling een vereiste is. Stel nooit zelf een diagnose, maar adviseer de ouders om het kind te laten onderzoeken.

Lees ook: een interview met een ouder met een kind met selectief mutisme.

Wat moet je wel en niet doen als leerkracht?

  • Laten het kind weten dat je hem wil helpen, maar dwing het kind nooit tot praten.
  • Laat het kind gewoon deelnemen aan alle activiteiten. Het mag geen uitzondering worden!
  • Vertel de rest van de klas over selectief mutisme. Dit informatieboekje speciaal voor kinderen kun je hierbij heel goed gebruiken.
  • Geef het kind een zitplaats waarbij hij overzicht heeft over de klas en zet hem naast iemand waarbij hij zich prettig en veilig voelt.
  • Stimuleer de interactie door hem te laten samenwerken.
  • Praat met het kind over de manier waarop hij met je kan communiceren. Bijvoorbeeld met het hoofd schudden of knikken of met behulp van pictogrammen. Hierdoor kan hij duidelijk maken wanneer hij naar de w.c. moet of ruzie heeft.
  • Ga op huisbezoek.

Behandeling
Het spreken moet in stapjes aangeleerd worden. Hierbij wordt vaak gedragstherapie gebruikt. Het doel is het leren durven praten op school met kinderen en de leerkracht. De behandeling vindt vaak wekelijks op school plaats.

Met het kind en de leerkracht worden de vorderingen besproken en afspraken gemaakt. Meer erover kun je in het boek lezen.

Selectief mutisme bij kinderen
Schrijver: Max Guldner
Uitgever: Lannoo
Prijs: €22,99

Klik hier om het boek te bestellen.

Selectief mutisme bij kinderen

Linda Willemsen

Linda Willemsen is het gezicht achter klasvanjuflinda.nl en zet zich in voor spelenderwijs ontdekken en leren. Daarnaast houdt ze zich bezig met auteurswerk en zorgt sinds oktober 2018 met veel liefde voor haar babydochter.

Dit bericht heeft 19 reacties

  1. Siti

    Hallo linda..ik heb zoon van 4 jaar en sinds november 2016 hij naar school. Mijn zoon ook heel moeite op school praten en allen op school en met vreemd de mensen hij wil niet praten . met families en buiten van school of ergens naar buiten n wandeling hij gat praten . Hij ook niet verlegen als ander mensen naar hem kijken of luisteren wat hij verteld in de bus of tram . Als mensen vragen iets hij allen knikte de hoofd of schudde de hoofd om zeg ya n nee . Tot nu ik heb nog niet verder onderzoek. Dus mijn zoon ook heb SM of niet..? . Ik wil graag wat informeren van jou . Groetjes siti.

    1. Hallo Siti, dat kan ik niet beoordelen. Het beste kun je dit met de juf van je zoon overleggen. Succes!

      1. Nicole

        Beste Juf,
        Mijn naam is Nicole, moeder van een zoon van inmiddels 12 jaar. Gijs stopte met praten op de dag dat hij naar groep 1 gIng en is pas gaan praten een half jaar voordat hij groep 8 verliet.

        8 jaar lang ben ik zijn spreekbuis geweest. Ik heb alles gezien, hij is naar drie verschillende scholen geweest en heeft veel aparte begeleiding gehad op scholen.

        Hoewel het probleem zich op school met name voor doet (maar niet alleen op school, Gijs praatte alleen met ouders en grootouders en dan alleen als anderen er niet waren) is het vaak complexer.

        Hoe de school ermee omgaan is wel een belangrijke factor. Het laten onderzoeken is echter vaak een lange weg. De kinderpsycholoog van Gijs wou hem het stempel selectief mutisme in eerste instantie niet geven, hij vond het een gedragsprobleem ipv een diagnose. Ook het speciaal onderwijs heeft mijn zoon slecht begeleid. De eerste week hebben ze hem voor straf op de gang laten staan, net zolang tot hij praatte….kan je je bijna niet voorstellen. Alleen nadat ik heel veel stennis heb gemaakt is hij op dag 4 toch teruggezet in de klas. Het was een nachtmerrie.

        Zijn derde en laatste basisschool leek een fantastische plek. De leerkracht in groep 7 snapte hem. Ze hebben samen veel opgebouwd. Maar in groep 8 kwam een leerkracht die duidelijk ging zin had in een jongetje met een dergelijk probleem. Na alle gesprekken die we hebben gehad 4 jaar lang in een multi disciplinaire setting waarin werd besproken dat als Gijs al uit zichzelf aan gaat geven dat hij een sprekende rol wil, in de eindmusical dat meteen gehonoreerd moet worden. Maar de leerkracht in kwestie wou er op het moment suprème niks van weten. Hij besprak zijn onvrede met een ouder uit de klas met wie hij bevriend was geraakt prive, schending van privacy en de ouder in kwestie besprak (lees : zette de hele klas tegen mijn zoon en mij dus ook) op. Ik was jarenlang klassemoeder en ineens werd je als oud vuil behandeld alleen omdat je afspraken had met school over een jongetje wat na ACHT jaar eindelijk praatte.

        Ik wil alleen maar aangeven (en nee ik ben geen slachtoffer hoor) dat selectief mutisme veel meer omvat dan alleen een niet pratend kind.

        Iik ben trots op wat hij nu heeft bereikt. Hij zit nu op de middelbare school en gaat met een acht gemiddeld over naar 2 gymnasium.

        En de leerkracht uit groep 8? Die werkt sinds afgelopen jaar niet meer op de betreffende school…

        Ik durf mezelf een ervaringsdeskundige te noemen wat selectief mutisme betreft, en stel gerust vragen (of wie dit ook leest)!

        Hartelijke groet
        Nicole

        1. Linda Willemsen

          Bedankt voor je ervaringsverhaal. Knap dat hij nu zo ver is gekomen. Ik denk dat veel ouders hier wat aan zullen hebben!

        2. Elly Wessel

          Wat deed die leerkracht van groep 7 dan, wat zo goed werkte?

  2. Hilke

    Wat goed hier wat meer over te lezen. Onze jongste dochter van 7 heeft ook selectief mutisme. Ik herken het gevoel van radeloosheid en verwarring. Ook de reacties van mensen die het niet goed begrijpen en het wegpraten (“er zijn meer kinderen die niks durven te zeggen, hoor”) of juist mensen die het veel te breed inschatten (onze huisarts had gelijk een verwijzing voor kinderpsychiater klaarliggen met daarop “PDD-nos?” geschreven).
    Heel frustrerend! Maar gelukkig ook de leerkrachten op school die het probleem herkennen en aanvoelen wat ze nodig had (heel veel geduld, voorspelbaarheid en veiligheid).
    Inmiddels gaat het spreken van onze dochter stap voor stap vooruit en ook het angstige gedrag maakt steeds meer plaats voor durf om te proberen.

  3. Esther

    Goedenmorgen

    Is er toevallig ook een forum hierover? dat je ervaringen kunt delen? Mijn dochter van 4 zit nu sinds september op school en heeft nog geen wordt gezegd tegen de juf. De kinderen praat ze wel tegen als juf het niet hoort ((die hoort het toch stiekem wel) maar ondanks alle pogingen nog steeds niet. IN de kring praat ze in zichzelf mee, zingt mee en steekt ook de vinger op..als juf haar een beurt geeft (watn ze blijft het gewoon wel doen ) dan zegt ze niet. Ook andere volwassenen die ze niet kent krijgen geen woord. Opa en oma wel, papa en mama wel…en oom en tante krijgen een knikje…meer niet. Dus echt de meest vertrouwde personen. Ik heb 4 kids en zijn is de een na jongste. je jongste gaat in september naar school en ben dus best bezorgd dat ze straks niet naar groep 2 doorgaat omdat ze niets kan laten zien (cito oid) terwijl ze thuis echt alles weet (juf heeft dat idee ook we joor) maar ben bang dat als mijn jongste (schelen 14 maanden) daar heen gaat ze haar gaat overrulen of alleen maar aan haar hangt. Dit was nml op de peuterspeelzaal ook zo toen ze 7 maanden samen op daar hebben gezeten. Daar heeft ze ook niet gepraat. er is geen cito afgenomen voo rde overdracht watn ze zei gewoon niets. Ze is nog erg klein voor haar leeftijd en in de lijn van het gezin (rest allemaal langer dan gemiddeld en jongste is nu even groot en gaat daaroverheen)…Welke weg kunnen wij het beste gaan lopen? zelf of via school (die ook alles uit de kast trekt hoor) maar heb het gevoel dat als ze eenmaal de drempel over is het vanzelf gaat (geen haantje de voorste ) maar wel voor haar fijner. Ik herken veel dingen wel ook in de beschrijvingen als niet alleen willen slapen scheidingsangst altijd veiligheid zoeken etc. gevoelig voor drukte en harde geluiden..ze is al eens onderzocht want ze dachten aan autisme maar daar voldeed ze niet aan zeg maar (volgens de schemaatjes) maar nu ik dit allemaal gezelen heb gaat er een wereld open qua diagnose misschien. Ik schrijf dit misschien warrig maar kreeg de link vannochtend van een andere moeder en ben nu alles aan het zoeken en lezen.

    1. Baukje Jaspers

      Hallo Esther, ik begrijp je verwarring volkomen. Onze dochter is 8 en heeft selectief mutisme. Als je meer wilt weten dan vraag je maar. Groet, Baukje.

      1. Lies

        Esther, het stukje dat ik van je lees is precies hetzelfde verhaal als bij mijn dochter. Heb het gevoel dat ze hoogsensitief is want ze heeft ook veel last van hard lawaai en merkt geuren en veranderingen als eerste op. Ook hier is ze erg gevoelig voor en ik heb ook wel eens autisme gedacht maar dit blijkt niet het geval te zijn. Het praten in de klas gaat steeds een klein beetje beter dankzij een geweldige leerkracht die daar alle moeite voor doet!

    2. natascia licheri

      goedendag

      mijn dochter van 6 zit nu in groep 3 en ze wilt nog steeds niet praten op school.
      heeft iemand ervaring of tips ?

  4. jolene beulenkamp

    beste linda,

    mijn middelste dochter bijna 2 jaar.
    ze sprak heel erg weining, maar sins haar kleine zusje geboren is (3 maand geleden) en we zijn verhuist.
    spreek ze helemaal niet meer.
    zou het kunnen dat ze ook selectief mutisme heeft,
    Hoe en Waar kunnen we dat laten onderzoeken.

  5. Kim

    Heel erg bedankt maar dat heb ik al gedaan het helpt niet weet jij wat ik moet doen

  6. Kim

    Mij kind heeft heeft al 6 jaar selectief mutisme wat moet ik met haar doen ze praat ook niet tegen mij of tegen haar vader als ze iets wilt zeggen dan schrijft ze het op WAT MOET IK DOEN

    1. Beste Kim, ik zou zeker eens met haar langs de huisarts gaan. Zij kunnen je zeker verder helpen. Sterkte ermee!

      1. Kim

        Heel erg bedankt. Linda Willemsen dat heb ik zeker gedaan ze gaan der helpen maar toen we thuis waren zei me dochter ik ga het toch niet doen ik ga niet praten op school
        En ik hoop dat het helpt

        Bedankt

        1. Baukje

          Is je kind al geholpen? Onze dochter is 8 en heeft ook selectief mutisme, zij is geholpen, als je meer wilt weten dan vraag je me maar.

          1. natas

            heeft u mischien tips en informatie mojn dochter van 6 praat ook al sinds ze op school zit niet op school.

      2. Ruud

        Hallo Linda,
        ik heb een dochter van nu 16 jaar oud. Zij heeft ook selectiemutisme of SM gehad. Ook wij hebben een hele proces meegemaakt. Via het GGZ werd diagnose SM vastgesteld. Ze voldeed aan zowat alle kenmerken. Met school een programma opgesteld en getracht haar door die jaren heen te krijgen. Heel veel heeft het niet geholpen. Toen ze 9 jaar oud was werd opeens door een psychologe PDD-NOS gediagnostiseerd. Dt sloeg werkelijk nergens op. Sinds zij naar de middelbare school is overgegaan (12jaar) begon ze steeds meer op school te praten. Wij konden het haast niet geloven. inmiddels gaat het best goed met haar. Zo zie je maar weer.

        1. Wat fijn om te horen dat het nu zo goed gaat en een bemoediging voor andere ouders. Dankjewel voor het delen!

Geef een reactie