Wat leuk, weer een nieuw boek van Marcel Schmeier, dit keer over bordwerk en aantekeningen. De subtitel ‘slow teaching in de 21^e eeuw’, pakt mij. ‘Slow’ even pas op de plaats? Ik ben benieuwd wat de slow in dit boek is. Lees je mee?

Deze recensie is geschreven door Elke Knot.

Geschiedenis van het schoolbord

In het eerste hoofdstuk duiken we de geschiedenis van het schoolbord in. De uitvinding van het schoolbord betekende een revolutie in het onderwijs. Ik wist niet dat pas rond het jaar 1800 een Schotse docent op het idee kwam om de leitjes van zijn leerlingen naast elkaar aan de muur van zijn klaslokaal te hangen.

Voor deze ‘simpele’ ontdekking had iedere leerling een leitje en was er sprake van hoofdelijk onderwijs i.p.v. het klassikaal onderwijs. Vanaf dat moment ontstaat de kennis over effectief bordgebruik en deze wordt al generaties lang doorgegeven.

Effectief didactisch bordwerk

De 5 aspecten over effectief didactisch bordwerk worden benoemd, uitgelegd en gevolgd in de ontwikkeling door de tijd.

1. Ondersteun je mondelinge instructie met beelden 
2. Breng ordening aan
3. Laat bordwerk langzaam ontstaan
4. Laat leerlingen bordwerk overnemen en aantekeningen maken
5. Zorg voor herhaling.

Hoofdstuk 1 sluit af met de conclusie dat ook al is het krijtbord praktisch overal vervangen door een smart board, het bord ook in deze eenentwintigste eeuw nog steeds een onmisbaar didactisch hulpmiddel is.

Van analoog naar digitaal

Het tweede hoofdstuk behandelt de overstap van analoog naar digitaal. Grappig weetje; ‘In landen waar veel in technologie is geïnvesteerd, presteren leerlingen niet noemenswaardig beter dan in landen waar hierin minder is geïnvesteerd.’

Een aantal oneliners die blijven hangen uit het hoofdstuk: 

• Denk na over hoe je digitaal en analoog afwisselt
• Wissel het gebruik van tablet – pen en papier af.
• Gebruik technologie alleen als het meerwaarde heeft. 
• Durf te kiezen voor ouderwetse leermiddelen als deze het leren versterken. 
• Houd je onderwijs eenvoudig en maak het niet onnodig complex.
• Technologie mag niet leidend zijn bij onderwijskundige keuzes, maar moet worden ingezet als ondersteuning en versterking bij de keuzes die een leerkracht maakt. 

Dit hoofdstuk is zeker een aanrader. Je hobbelt zo makkelijk mee in dat wat we doen of wat in gang gezet is. Het is goed om af en toe even te stoppen en te bedenken of dit werkt voor jou als leerkracht maar ook voor jouw leerlingen. Wat er (eventueel) beter en/of anders kan.

Naar de praktijk

We gaan de praktische kant op in hoofdstuk 3, hier worden de vijf punten van effectief bordgebruik vertaald naar het heden. Goed bordwerk activeert de leerlingen, hoe doe je dat? Het is goed om toe te passen wat je leest en te bekijken wat voor jou werkt.

De dual coding wordt genoemd, de term geeft aan dat informatie twee keer door het brein verwerkt wordt, zowel auditief (gesproken) als visueel (bord), hiermee geef je de leerlingen twee manieren om de informatie later te herinneren.

Slow teaching

En daar is hij, de uitleg van slow teaching; ‘De kracht van schrijven op een bord is dat de inhoud van de les langzaam wordt gedeeld met de leerlingen. Woorden, tekeningen, schema’s en figuren verschijnen gedurende de les op het bord en daarmee ‘groeit’ het bordwerk in een rustig tempo, waardoor geleidelijk de samenhang zichtbaar wordt.’ 

De leerkracht bepaalt. Niet de technologie. Het gaat om het vatten van de essentie in een overzichtelijke en geordende bordschets. Het gaat om leren en niet om entertainen. Ook in dit boek merk je dat bewustwording van wat je doet en waarom je het doet zo belangrijk is.

Aantekeningen

Hoofdstuk 4 legt de kracht van aantekeningen maken uit, want om te leren is het noodzakelijk dat de leerstof actief wordt verwerkt, alleen lezen en kijken zijn niet voldoende. Goed om eens een keer niet de invulopdracht uit het werkboek te doen maar bordwerk over te laten schrijven en leerlingen in stapjes te leren hoe je dat doet. 

Hoofdstuk 5 zit vol met voorbeelden en inspiratie. En je mag je eigen bordwerk opsturen voor de volgende druk. Nou als dat geen motivatie is om enthousiast aan de slag te gaan. 

Conclusie

Het is een leuk boek om te lezen en om door te bladeren. Ook bij dit onderwerp ‘bordgebruik’ draait het om bewustwording en doel, waarom doen we wat we doen?

Vroeger was niet alles beter maar er zijn zeker punten uit het krijtbord-tijdperk die voor duidelijkheid en rust zorgden.

Handreikingen genoeg om zelf mee aan de slag te gaan!

Bordwerk en aantekeningen
Schrijver: Marcel Schmeier
Uitgever: Pica
Prijs: €16,95