Dit is het vierde artikel in de reeks ‘Back2school’. In deze serie wil ik je in een week klaarstomen voor een nieuw schooljaar. Gisteren vertelde ik over wat nou een groep is en welke rollen er binnen een groep zichtbaar zijn.

Vandaag wil ik meer informatie geven over hoe een positieve of negatieve groep tot stand komt.

Lees ook:

– Back2school: de voorbereidingen
– Back2school: de eerste schoolweek
– Back2school: grip op de groep
– Back2school: timemanagement

Dit artikel heb ik geschreven aan de hand van het boek ‘Grip op de groep‘. In dit boek wordt uitgebreid ingegaan op het groepsproces in de klas en hoe je een positieve leeromgeving kunt creëren aan het begin van het schooljaar.

Het boek biedt inzicht in processen die in een groep spelen en geeft handvatten hoe je een groep positief kunt maken.

Wanneer er een groep wordt gevormd doorloopt het verschillende fases, namelijk:

1. Forming
In de eerste fase begint de groep zich langzaam te vormen. De nieuwe groep tast elkaar af, wat kan wel en niet in deze groep? De duur hangt af van een aantal factoren.

In de onderbouw zijn de kinderen vooral op zichzelf gericht en nog niet zo bewust van de groepssfeer. Wanneer de groep al eerder als groep heeft gefunctioneerd zal de verkenningsfase sneller verlopen.

Lees ook: hoe maak je van een klas een hechte groep?

2. Storming
Het is tijd om de pikorde in de groep vast te stellen. Dit is een hele belangrijke fase waar de leerkracht en groep invloed op kunnen uitoefenen. Tijdens deze fase worden de rollen verdeeld.

In een negatieve groep kan de organisator hier zijn negatieve invloed laten gelden. Als hij niet door de andere groepsleden wordt gecorrigeerd zal dit in de volgende fase een negatieve stempel op de groep drukken.

Na deze fase kan geconcludeerd worden of er een positieve groep, een negatieve groep, meerdere subgroepen of een hoofdgroep met enkele outsiders wordt gevormd.

Met het E-book ‘En opeens ben je juf… of meester’ krijg je een enorme boost om als PABO-student of startende leerkracht enthousiast in het onderwijs aan de slag te gaan. Met meer informatie over de groepsvorming. Ga je de uitdaging aan? Lees hier verder.

3. Norming
Tijdens deze fase worden de normen en doelen die binnen de groep gelden vastgesteld. Deze normen worden door de leiders bepaald.  De normen en doelen zullen het groepsfunctioneren beïnvloeden.

Positieve normen werken meestal positief op het leerklimaat. De leerkracht kan hier gebruik van maken door de leerlingen bijvoorbeeld te laten samenwerken. Zodra de normen zijn vastgesteld zullen deze niet meer veranderen.

Ze bieden namelijk veiligheid en zekerheid. Is er nu sprake van een negatieve groep dan zal de leerkracht het niet in zijn eentje voor elkaar krijgen om er een positieve groep van te maken. Dit vraagt veel inspanning en begeleiding van een externe deskundige.

4. Performing
Dit is de langste fase in een groep. De rollen zijn verdeeld en de normen zijn vastgesteld, tijd om tot uitvoering over te gaan. Wanneer er een positieve groep is samengesteld dan heeft de leerkracht een groep waar goed mee te werken is.

In een negatieve groep zal er een continue strijd om de macht heersen. Dit is vermoeiend voor de groepsleden en zal het leerproces negatief beïnvloeden.

5. Termination
De laatste fase geldt vooral voor groepen waarin groepsleden afscheid van elkaar zullen nemen. Tijdens deze fase vinden allerlei slotactiviteiten (denk aan kamp of de musical) plaats.

Waarden en normen in de groep
Hoe komen de waarden en normen in een groep tot stand en hoe kun je deze als volwassene beïnvloeden? Bijleveld (2011) spreekt over de gouden weken, denk aan de periode tot de herfstvakantie.

In deze fase heeft de leerkracht de kans om het groepsvormende proces positief te beïnvloeden. De leerkracht kan dit doen door groepsvormende activiteiten te organiseren. Hierbij geeft hij op een natuurlijke wijze sturing aan het formuleren van positieve normen.

In het boek ‘Grip op de groep‘ wordt er uitgebreid aandacht besteed aan de praktijk van het beïnvloeden van de groepsnormen. Er komen oefeningen en lessen aan bod om positieve waarden en normen te creëren.

Ook wordt er aandacht besteed aan belangrijke randvoorwaarden en elementen van het klassenmanagement, die zorgen voor een rijke leeromgeving met een positieve invloed op de groep. De oefeningen kunnen naar behoefte aangepast worden.

Ook op de website van gripopdegroep.nl zijn extra oefeningen te vinden.

Grip op de groep
Uitgever: ThiemeMeulenhoff
Schrijver: Rene van Engelen
Prijs: €32,10

Bestel het boek bij Bol.com.