Je bekijkt nu De pengreep, wat moeten we ermee?

De pengreep, wat moeten we ermee?

Het schrijfonderwijs lijkt een groeiend probleem te zijn op scholen. Verkeerde pengrepen, letters en cijfers die van onder naar boven worden geschreven en slordige handschriften zijn een veel voorkomend probleem.

Door mijn invalwerk kom ik in veel klassen. In zo goed als elke klas waar ik (Anniek) kom, zijn er een heel aantal kinderen die met een verkeerde pengreep schrijven. Zelfs in de groepen 3 blijkt het lastig om kinderen een goede pengreep aan te leren omdat de verkeerde pengreep er al zo ingesleten zit.

Als een kind netjes kan schrijven met een verkeerde pengreep, moeten we daar dan echt wat aan willen veranderen? Wanneer grijp je in? En is er één goede pengreep?
In dit tweede blog over (voorbereidend) schrijven wil ik op deze vragen antwoord geven.

Lees ook de eerste blog over schrijven: Schijfonderwijs, is dat nog wel van deze tijd?

Goede pengreep
Er zijn meerdere manieren om een pen vast te houden. De voorkeursgreep is de driepuntsgreep. Volgens Kohnstamm (2002) is dit de enige juiste pengreep. Om te kunnen schrijven is beheersing van de fijne motoriek nodig.

Dat is een ontwikkeling die een kind in de kleuterperiode doormaakt. Kleuters die tekenen bewegen vanuit hun schouder en de hele arm beweegt mee.

De krachtgreep van het kleutervuistje dat tekent, moet bij het schrijven een precisiegreep vanuit de vingers worden. De pen moet daarbij steunen op de middelvinger, soepel worden vastgehouden tussen duim en wijsvinger en nauwkeurig worden bestuurd door subtiele buigingen en strekkingen van de spieren en kleine draaiingen van de gewrichten (Kohnstamm, 2002). Deze subtiele bewegingen in de vingers wordt dynamisch genoemd.

De pengreep, wat moeten we ermee?

Ingrijpen
Is het dan nodig om bij alle andere pengrepen in te grijpen? Nee, zegt de kinderoefentherapeut waarbij ik een cursus gevolgd heb. Natuurlijk, de voorkeur gaat uit naar de driepuntsgreep maar heeft een kind een andere pengreep maar schrijft het wel dynamisch en zonder pijn dan is haar advies om dat zo te laten.

Steek je energie in de kinderen die niet dynamisch schrijven of de kinderen die pijn krijgen tijdens het schrijven. Als een kind niet dynamisch schrijft dan heeft het een statische pengreep. De beweging komt dan vanuit de pols, elleboog of schouder.

De kinderoefentherapeut geeft de volgende tips om van een statische pengreep een dynamische pengreep te maken:

  • Laten tekenen met verschillende materialen in verschillende diktes
  • Plaats van de duim/vinger markeren op het potlood
  • Ergonomische potloden en/of grippers inzetten

Ander schrijfmateriaal proberen
Er is niet één soort potlood of gripper te noemen wat werkt. Voor elk kind kan dit anders zijn. Zorg dat je er een aantal hebt en laat het kind proberen welke het fijnst is.

Hetzelfde geldt voor potloden en pennen. Waarschijnlijk heb je zelf ook een pen waar je fijn mee schrijft en vind je andere pennen niet fijn schrijven. Dit is voor ieder kind ook anders.

Een groot deel van de kinderen zal prima kunnen schrijven met de door school aangeboden potloden en pennen.

Een klein deel waarschijnlijk ook niet. Laat hen eens een andere potlood of pen proberen, grote kans dat dit al een deel van de problemen wegneemt.

Dikke potloden tot groep 3
Ook raadt de kinderoefentherapeut aan om tot begin groep 3 geen dunne potloden te gebruiken voor het schrijven. Blijf tot en met begin groep 3 met dikker materiaal werken.

De ontwikkeling van krachtgreep naar precisiegreep ontwikkelt zich door tot en met groep 3. Soms bij jongens nog wat later.

Waar loop jij tegen aan bij het (voorbereidend) schrijven? Hoe oefen jij met de kinderen een goede pengreep?

Bronnen:
Kohnstamm, R. (2002). Kleine ontwikkelingspsychologie. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum.

Anniek Kloppenburg

Anniek Kloppenburg is gastblogger van klasvanjuflinda.nl. In 2015 heeft ze de PABO afgerond waarna ze in een jaar de voltijd route van de master SEN gedaan heeft. Daar heeft ze ontdekt hoeveel er te lezen en te schrijven is over het onderwijs. Ze werkt nu drie dagen als juf van groep 3, na een aantal jaren gewerkt te hebben als kleuterjuf. Ook is ze sinds februari 2019 moeder van een zoontje.

Dit bericht heeft 7 reacties

  1. sterre

    Interessant dit! Hier het tegenovergestelde… onze kinderen hanteerden thuis van jongs af aan automatisch een hele mooie pengreep (ze waren heel vroeg in de fijne motoriek) en op school hebben ze het afgeleerd (misschien door voorbeeld van andere kinderen?). Frustrerend om te zien hoe slecht de oudste twee nu schrijven en hoe weinig aandacht daar voor is op school. Maar het stelt me ook gerust dat ik het zo mag laten, zolang er geen kramp en pijn is.

  2. Natalie

    Deze blogbijdrage over de pengreep heb ik met veel interesse gelezen. In het curriculum van de moderne leerling is geen plaats meer voor het vak schoonschrijven, maar zo werd dit vroeger aangepakt. Er waren ook vaste regels voor het vasthouden van je pen. Eerlijk gezegd was het resultaat voor mijzelf twijfelachtig. Ik heb altijd een slecht handschrift gehouden. Wel kan ik mijzelf dwingen om in ieder geval leesbaar te schrijven.

  3. Maria

    Als moeder van een driejarige peuter vraag ik mij af wat ouders hierin kunnen doen om een goede pengreep te stimuleren. Mijn zoon vind het heerlijk om te kleuren (vooral met dikke potloden/stiften) maar als ik hem het tekengerei goed in handen geeft, resulteert dat bij hem altijd in ongemak en dus bederft het zijn plezier. Mijn vraag is eigenlijk: zou je als moeder dit wel of niet moeten stimuleren? Ik ben erg benieuwd of jullie hier ook een mening over hebben…

  4. a van santen

    Je zou eens moeten kijken o de site van stichting schriftontwikkeling. Die zeggen juist dat kinderen voor schrijven juist wel fijn materiaal moeten gebruiken en dat dit zelfs voor hele jongen kinderen geen probleem is mits goed uitgelegd hoe vast te houden, kinderen van 2,5 blijken zelfs ins staat om tussen twee lijntjes 8mm uitelkaar een huisje te tekenen. dikke stiften en potloden blijken helemaal niet nodig en belemmeren eerder ( moeilijker vast te houden en te controleren) De site is echt een eye-opener

  5. Mari.

    Als kinderfysiotherapeut zou ik hier nog best wat aan toe kunnen voegen. M.i. moet ook vooral niet te vroeg teveel (fijn werk) van kinderen gevraagd worden!
    Werken met dik materiaal en laten exploreren waar mogelijk!!!
    Netjes schrijven met een minder ideale pengeeep is geen punt maar zodra er sprake is van “pijn” (schrijfkramp), vermoeidheid of andere klachten: zsm (liefst al in denkleitergroepen!) insturen naar een kinderFYSIOtherapeut of ergotherapeut.

  6. Mari

    Als kinderfysiotherapeut zou ik hier nog best wat aan toe kunnen voegen. M.i. moet ook vooral niet te vroeg teveel (fijn werk) van kinderen gevraagd worden!
    Werken met dik materiaal en laten exploreren waar mogelijk!!!
    Netjes schrijven met een minder ideale pengeeep is geen punt maar zodra er sprake is van “pijn” (schrijfkramp), vermoeidheid of andere klachten: zsm (liefst al in denkleitergroepen!) insturen naar een kinderFYSIOtherapeut of ergotherapeut.

Geef een reactie