Steeds vaker hoor je dat er een combinatiegroep wordt gemaakt bij de kleuters. Veel mensen vragen zich af of dit wel goed is voor de ontwikkeling van de kinderen en of het leeftijdsverschil niet veel te groot wordt door te werken met een combinatiegroep.

Op de school waar ik werk, werken we juist bewust met heterogene kleutergroepen. In deze blog vertel ik je meer over onze beweegredenen.

De ontwikkeling van kleuters
Allereerst is het belangrijk om naar de ontwikkeling van kleuters te kijken. De ontwikkeling van een kleuter verloopt sprongsgewijs. Dit betekent dat het kind op het ene moment een ontwikkelingsvoorsprong kan hebben op een bepaald gebied en hij kan een paar maanden later, wat betreft zijn ontwikkeling, weer op hetzelfde niveau als leeftijdsgenootjes zitten of zelfs een ontwikkelingsachterstand doormaken.

Een kleuter ontwikkelt zich naar interesse. Wanneer het kind niet of nauwelijks interesse heeft voor cijfers betekent dat niet dat het niet kan tellen. Het kan betekenen dat het kind er nog niet aan toe is.

Wanneer we juist kinderen van verschillende leeftijden en niveaus bij elkaar zetten, worden alle niveaus aangeboden in een groep. Een kind kan zo gemakkelijk aansluiten bij het niveau dat bij hem of haar past.

Zone van naaste ontwikkeling
Kinderen leren van en met elkaar. Ook wel genoemd de zone van naaste ontwikkeling. Dit begrip houdt een soort van imitatie in, waarin het kind samen met anderen een cultureel-maatschappelijke activiteit speelt, die het zelfstandig nog niet volledig aankan, maar wel als anderen daarbij helpen en moeilijkere onderdelen daarvan voor hun rekening nemen, aldus Vygotsky.

Het is dus belangrijk dat kinderen elkaar helpen en daar vervolgens van leren en daarna zelf ook de leidende rol kunnen aannemen om zo weer een ander kind te helpen.

Kleuters zijn nieuwsgierig. Ze willen graag alles weten en meemaken. Zo zijn jonge kleuters vaak nieuwsgierig naar wat oudere kinderen al kunnen en willen dit dan zelf ook bereiken. In een een een combinatiegroep bij de kleuters is daar ook de ruimte voor.

Wanneer een kleuter, die net op school is, het interessant vindt om met letters te werken, is daar de ruimte voor om samen met een groep 2 leerling zich daarin te verdiepen. Dit gebeurt dan veelal op een ander niveau, maar de ruimte is er.

Ook oudere kleuters die nog achterlopen met een bepaalde ontwikkeling kunnen aansluiten bij de leerstof die een jongere kleuter krijgt op hetzelfde niveau.

Werken met maatjes
Door het werken met een combinatiegroep krijgt de sociaal-emotionele ontwikkeling een impuls doordat de oudere kinderen de jongere kinderen helpen. In de klas werken wij met maatjes. De kinderen van groep 2 krijgen een maatje uit groep 0 of 1.

We leren de kleuters dat wanneer er een probleem is (je krijgt je rits niet dicht, je weet niet waar bepaalde materialen liggen enz.) je eerst naar je maatje gaat. Vaak is dit voor de jongste kleuters ook makkelijker dan meteen hulp te vragen aan de leerkracht. De oudste kleuters leren om de jongste kleuters te helpen.

Verder houdt dit in dat je een keer jongste, middelste en oudste bent en dat verhoogt het gevoel van eigenwaarde. Zoals ik al eerder schreef, willen kleuters graag dingen zelf doen. Omdat de oudste kleuters de jongste kleuters helpen, leren de jongste kleuters meteen hoe iets moet of waar iets ligt. Ook verhoogt het de motivatie om het zelf te doen of te kunnen.

Veel voordelen
De taalontwikkeling van de kleuters wordt gestimuleerd omdat de kinderen zich op kunnen trekken aan kinderen die al verder zijn in de ontwikkeling van de mondelinge taal. Ook door het vormen van maatjes is er veel sprake van communicatie.

Het vragen van hulp, uitleggen van welke hulp en het geven van hulp draagt bij aan de mondelinge taalontwikkeling van de kleuters.

Doordat kinderen hulp kunnen krijgen van medeklasgenootjes geeft het de leerkracht wat meer ruimte om extra aandacht te geven. Waar je eerst bij tien kleuters de rits zou moeten dichtmaken, hoeft dat nu niet omdat hun maatje ze daarbij kan helpen.

Ook wanneer het maatje niet kan helpen, kunnen de kinderen eerst bij andere kinderen terecht.

Ook in de klas geeft het de leerkracht meer tijd om bijvoorbeeld aandacht te besteden aan de kleine kring. De kleuters kunnen namelijk, als ze een probleem hebben, eerst bij hun maatje terecht. Vaak kunnen die de kinderen wel helpen.

Ook heeft het een voordeel voor de kinderen die in oktober, november of december instromen. Wanneer uit observaties (en/of testen) blijkt dat deze kinderen nog niet aan het ontwikkelingsniveau van groep 2 toe zijn, worden deze kinderen na groep 0 in groep 1 geplaatst. Hier worden ze nauwkeurig gevolgd en het onderwijsaanbod wordt afgestemd op hun niveau.

Wanneer de kinderen een grote ontwikkelingssprong maken, is er de mogelijkheid om toch aan te sluiten bij het niveau van groep 2. Voor de kinderen is dit nauwelijks een overgang. Ze blijven in hetzelfde lokaal, met dezelfde kinderen bij dezelfde juf of meester.

Observatiesysteem
In een heterogene kleutergroep zijn veel niveaus. Wij werken op school met het observatiesysteem van KIJK!. Hierin wordt de ontwikkeling van kleuters weergegeven in leeftijd.

Wanneer een kind 4 jaar en 2 maanden is wordt dat 4.2 genoemd. Het kan zijn dat het kind met de motorische ontwikkeling al als 4.4 wordt weergegeven. Dit houdt dan een ontwikkelingsvoorsprong in.

Door met een combinatiegroep te werken, ben je minder gebonden aan de groepen. Wij verdelen de klas in 3 kleurgroepen: rood = 3.6-4.6, geel = 4.6-5.6 en blauw = 5.6-6.6.

Dit kan betekenen dat er een kind van groep 1 met een ontwikkelingsvoorsprong bij een kind van groep 2 in de niveaugroep kan zitten. Hierdoor kan je gemakkelijk uitdaging of verbreding aanbieden of juist  extra begeleiding.

Hoe werken jullie in de kleutergroepen? Wat heeft jullie voorkeur en wat zijn jullie beweegredenen?

Foto Shutterstock

BewarenBewaren

BewarenBewarenBewarenBewarenBewarenBewaren