Taal ontwikkelt zich in verschillende fases. In de komende periode zal ik steeds een blog publiceren over een onderdeel van deze taalontwikkeling en hoe je als leerkracht kunt ondersteunen in de talige ontwikkeling van jouw leerlingen.

In deze blog start ik met een korte uitleg over de ontwikkeling van taal.

De taalontwikkeling verloopt bij normaal ontwikkelende kinderen als vanzelf. Het is echter een zeer complex proces. De taalontwikkeling verloopt in kleine sprongetjes.

Kinderen lijken een vaardigheid te beheersen, maar dit kan soms wat “wegzakken” als het kind bezig is met de ontwikkeling op een ander gebied. Zo wisselen bijvoorbeeld de motorische ontwikkeling en de taalontwikkeling zich af.

Fasen van de taalontwikkeling
In de prelinguale periode (0-12 maanden) wordt er vooral geoefend met klanken (fonologie). Dit is de voorbereidende fase op het praten. Door het brabbelen (verbaal) en eventueel gebaren (non-verbaal) leert een baby communiceren met de omgeving.

Ook de pragmatiek wordt in deze fase al geoefend. Denk maar eens aan het wisselen van de beurt tijdens het brabbelen of de ‘kiekeboe-spelletjes’.

Lees ook mijn review over het boek Spelenderwijs verbinden en hechten.

In de vroeg-linguale fase (ongeveer vanaf 12 maanden tot 2,5 jaar) leren kinderen woorden (semantiek) te gebruiken. Kinderen starten vooral met zelfstandig naamwoorden, zoals \bal\.

Rond de 18 maanden breidt de woordenschat zich ineens heel snel uit en gebruiken kinderen soms al tweewoordzinnen (syntaxis).

In de differentiatie fase (ongeveer van 2,5 tot 5 jaar) wordt alles wat het kind heeft geleerd tijdens de eerdere fases verder uitgebreid.

De zinnen worden steeds langer en kinderen leren meer over de grammaticale regels (morfologie). De woordenschat wordt extreem snel uitgebreid.

In de voltooiingsfase (ongeveer van 5 tot 9 jaar) wordt de taal afgemaakt. Het kind krijgt steeds meer inzicht in de taal (metalinguistiek).

Kinderen kunnen meer denken over de taal en zullen dus ook meer ‘taalgrapjes’ maken.

Bij taalontwikkeling gaat het om de combinatie tussen de taalinhoud (semantiek), de taalvorm (fonologie, morfologie en syntaxis) en het taalgebruik (pragmatiek).

Lees ook: Luisteren is best moeilijk

Rol van de leerkracht
In eerste instantie ontwikkelt taal zich thuis. Vervolgens ben jij als docent verantwoordelijk voor de verdere ontwikkeling, zodat jouw leerlingen een goede basis mee krijgen om hiermee hun kennis, denkvaardigheid en schriftelijke taalvaardigheid te ontwikkelen.

Daarnaast heeft het invloed op hun sociaal emotionele ontwikkeling.

Meer lezen?
Taalontwikkeling van het jonge kind, Schaerlaekens (2008)
Taal leren op eigen kracht