Kinderen leren taal omdat ze taal nodig hebben. Ze hebben het nodig om dingen gedaan te krijgen, om greep te krijgen op de wereld en om hun gedachten met anderen te kunnen delen.

Taal ontwikkelt zich al doende, hoe gemotiveerder het kind hoe beter het gaat. Aan de hand van een een aantal blogs over taalverwerving wil ik delen hoe je kinderen hiermee kunt helpen en hoe je taal betekenisvol kunt maken.

Deze blogs schrijf ik aan de hand van het boek ‘Taal leren op eigen kracht‘ van Suzanne van Norden.

Taalverwerving
Nog voordat kinderen naar de basisschool gaan leren ze hun moedertaal begrijpen, spreken en gebruiken. Ze leren taal omdat ze taal nodig hebben in allerlei dagelijkse situaties.

Meestal leren kinderen taal vanuit twee richtingen: vanuit hun aangeboren taalvermogen en vanuit de mensen om hen heen die taal aanbieden en voordoen.

In principe is er geen sprake van taalles of lijsten met taaldoelen, het gaat vanzelf. Daarom wordt dit proces vaak taalverwerving genoemd.

Lees hier meer over de verschillende fases in de taalontwikkeling.

In het natuurlijke taalverwervingsproces zijn twee dingen ontzettend belangrijk.

Taal nodig hebben
Taal is een ontzettend handig instrument om te vertellen wat je wilt. Om als peuter uit te leggen dat je niet de groene broek aan wilt, maar de blauwe, of om uit te leggen dat je liever banaan dan een appel wilt.

Op latere leeftijd kunnen hierdoor ook ingewikkelder wensen, interesses, gevoelens en gedachten worden geuit en beantwoord.

Interactie met anderen
Door talige interactie met mensen die de taal meer machtig zijn dan jijzelf leer je de taal. In de voorschoolse periode zijn dat bijvoorbeeld de ouders, oudere broers of zussen en pedagogisch medewerkers.

Wanneer een kind naar school gaat krijgt het ook te maken met lezen en schrijven, beginnende geletterdheid. Ze krijgen besef van geschreven taal en de interesse daarvoor.

Taalonderwijs op school
Vanaf groep 3 gaat het niet meer primair om taal nodig te hebben, maar om doelen te halen. De nadruk wordt gelegd op lezen en schrijven, de mondelinge interactie raakt op de achtergrond.

De vraag is of dit wel goed is. Op dit moment wordt het te leren taalpakket in hapklare brokjes verdeeld en in een bepaalde volgorde gezet.

Het gaat vooral om de technische handeling in plaats van een communicatieve en betekenisvol gerichte activiteit. De strategieën die zij krijgen aangereikt kunnen ze hierdoor niet goed overdragen naar andere leersituaties. Kinderen vinden hierdoor de taallessen vaak moeilijk.

We moeten daarom als leerkrachten taal weer betekenisvol maken, hierdoor komt ook de natuurlijke taalverwerving weer terug. Voor kinderen worden technische vaardigheden belangrijk als ze ze ergens voor nodig hebben.

Dit vereist een andere inrichting van het taalonderwijs. De twee pijlers van taalverwerving: taal nodig hebben en interactie met anderen zouden weer de pijlers van het taalonderwijs moeten worden!

In de komende weken wil ik je hier meer over vertellen. Hoe ziet het taalonderwijs er dan uit en hoe stimuleer je de natuurlijke taalverwerving?

Meer informatie vind je in het boek ‘Taal leren op eigen kracht‘. Helaas is het boek niet meer te koop, maar wellicht nog wel via Marktplaats of de bibliotheek verkrijgbaar.

Ik ben dit boek met veel plezier aan het lezen, omdat we zelf ook het taalonderwijs aan het aanpassen zijn. We werken met leerlijnen in plaats van de methode en gebruiken elke week een nieuwe tekst. Maar ik denk dat we door de werkvormen uit het boek nog gerichter met het taalonderwijs aan de slag kunnen gaan.