Het schrijfonderwijs lijkt een groeiend probleem te zijn op scholen. Verkeerde pengrepen, letters en cijfers die van onder naar boven worden geschreven en slordige handschriften zijn een veel voorkomend probleem.

Jonge kinderen leren zichzelf bij het ontdekken van de letters en cijfers al de verkeerde schrijfwijze aan. Dit zit er in groep 3 dan al zo in, dat het aanleren van de juiste schrijfwijze moeilijk is.

Daarbij komt de vraag: is schrijven nog wel van deze tijd? Moeten kinderen nog wel leren schrijven omdat er tegenwoordig veel meer getypt wordt?

Training
Samen met de onderbouwcollega’s van de school waar ik (Anniek) als invaller aan verbonden ben, heb ik een training ‘(voorbereidend) schrijven groep 2 en 3’ gevolgd.

De training werd gegeven door een kinderoefentherapeut uit de regio. Tijdens de training kregen we meer inzicht in de (voorbereidende) schrijfmotoriek.

In een serie van drie blogs wil ik ingaan op het schrijven in de onder- en middenbouw.

1. Doel van schrijven: is schrijven nog wel van deze tijd?
2. De pengreep: wat is de juiste pengreep en hoe verloopt de ontwikkeling van de fijne motoriek?
3. Voorbereiden schrijven bij kleuters: hoe kunnen we de kleuters voorbereiden op het schrijfonderwijs in groep 3?

Waarom leren schrijven?
Schrijven is een complexe vaardigheid. Het is één van de moeilijkste vaardigheden die we kinderen leren. Schrijven is niet maar zo wat krabbels op papier zetten. Het is een complexe, samengestelde handeling.

Denk er maar eens aan wat je van een kind vraagt als het moet schrijven. Zit je goed? Heb je een goede houding? Hoe heb je je pen vast?

Terwijl je misschien woorden of zinnen dicteert, moet het kind daarnaar luisteren; de pen naar het papier brengen. En niet zomaar naar het papier maar precies daar naast de kantlijn op de plek waar de schrijfletter hoort te beginnen.

Het kind moet blijven onthouden wat het moet schrijven en nadenken over de spelling. Om er vervolgens voor te zorgen dat de pen de goede kant opgestuurd wordt en dat het doorschrijft om het tempo bij te houden.

Belangrijke vaardigheid
Het schrijven vraagt een goede lichaamscoördinatie en een nauwkeurige afstemming via oog, hersenen en nek tot en met de vingerspieren. Schrijven is een belangrijke vaardigheid omdat deze het leren lezen ondersteunt.

De hersengebieden die volwassen gebruiken bij het lezen, worden bij kinderen geactiveerd als ze leren schrijven.

Het is functioneel om de schrijfletter gelijktijdig met de leesletter aan te bieden in groep 3. Zo kan het kind de geleerde letter gelijk goed schrijven.

Dat maakt het geleerde tot een zinvol activiteit. Schrijven zorgt ook voor betere fijnmotorische vaardigheden. Een leesbaar handschrift geeft het kind positieve ervaringen (zelfvertrouwen).

Het schrijven van nu
Tegenwoordig wordt er niet meer zoveel geschreven als vroeger. Moesten werkstukken vroeger handmatig geschreven worden, nu maken we gebruik van de computer. Kinderen leren al jong werken met de computer of andere digitale middelen.

Dat betekent niet dat schrijven helemaal verdwijnt. Hoe vaak pak je niet nog even een pen om wat te noteren? Het is dan wel handig als je deze notities kan lezen of dat je in de supermarkt je boodschappenbriefje kan lezen.

Voor het schrijven van langere stukken tekst is het wel zo prettig om te kunnen schrijven zonder dat je kramp krijgt.

Schrijven is dus zeker nog wel van nu. Ook al wordt er minder geschreven dan vroeger, schrijven blijven we doen. Juist omdat er minder geschreven wordt, is het goed om les in schrijven te blijven geven. Hoe moeten kinderen anders deze complexe vaardigheid leren?

Hoe belangrijk vind jij schrijven? Waar let je op bij schrijven?

Bronnen:

• Cabal, D., Hagemeier, M., Stellingwerf, K.; (2015). Beslisboom Schrijfmotoriek. Amsterdam
• Francken, J. (2013, Maart). Schrijven versus typen: wat zegt de neurowetenschap? Opgehaald van Wij-leren.
• Otter, M. (2009, Maart 27). Informatie over handschriftontwikkeling. Opgehaald van Website van Platform handschriftontwikkeling: