55% van ons leven zijn we aan het luisteren, toch is het een van de minst geleerde vaardigheden op scholen. Vaak denken we dat we luisteren maar in feite zijn we al onze reactie aan het vormen in ons hoofd en luisteren we helemaal niet meer naar wat er echt gezegd wordt.

We kennen allemaal de uiterlijke kenmerken van een luisteraar. Er vindt oogcontact plaats tussen hem en de spreker met af en toe knikken of hummen.

Maar behalve deze uitgewisselde beleefdheden zijn er een aantal dingen die je kunt doen om echt een betere luisteraar te worden.

Ik neem er drie met je door die je ook in je eigen klas kunt toepassen.

1. Pauzeren
Pauzeren is misschien wel een van de meest onderschatte vaardigheden. Hiermee worden de impulsieve reacties verlaagd en creatieve reacties verhoogd. Denk eens terug naar een van de vele momenten waarop je een vraag stelt in de klas.

Hoe doe je dat? Zeg je eerst de naam van het kind en stel je dan de vraag? Steken de kinderen een vinger/hand op en geef je iemand de beurt? Of geef je misschien zelf het antwoord?

Probeer je eens in te denken hoe het zou zijn als jij een vraag stelt en daarna een seconde of 10 wacht. Zodat iedereen evenveel bedenktijd heeft en de kinderen geen uitweg krijgen, dat wanneer ze hun hand niet opsteken ook niet hoeven te antwoorden.

Op deze manier is iedereen verplicht om na te denken, want je zou maar zomaar de beurt krijgen. En als je dan een antwoord krijgt, wacht dan ook even met je reactie daarop.

Als jij al meteen verklapt dat het antwoord goed is, hebben de kinderen geen kans gehad om het zelf te controleren in hun hoofd.

Lees ook eens het boek Luisteren naar kinderen.

 2. Parafraseren
Als iemand iets aan je vertelt, luister je daar echt naar door niet bezig te zijn met andere dingen of bijvoorbeeld ondertussen jouw reactie daarop te formuleren.

Je kan immers nog nadenken over je reactie als de ander is uitgepraat en er een pauze (zie punt 1) valt.

Een goede luisteraar herhaalt in eigen woorden wat de ander heeft vertelt als een soort conclusie, we noemen dat ook wel parafraseren.

Door te parafraseren geef je aan dat: je hoort wat de ander zegt, je begrijpt (of probeert te begrijpen) wat de ander zegt en je waarde hecht aan wat de ander zegt.

Bovendien is het gelijk een controle instrument om te zien of je het echt begrepen hebt. Parafraseren kan als volgt klinken: “Dus je hebt een antwoord op de som maar je weet niet hoe je het uitgerekend hebt?” of “Als ik het goed begrijp vond je de opdracht leuk om te doen maar ging het samenwerken niet zo goed.”

Ook leuk! Zo help je leerlingen die problemen hebben met het luisteren naar de instructie.

3. Vragen om verduidelijking
De derde en laatste techniek om beter te luisteren is het stellen van gerichte vragen. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat iemand een vergelijking maakt, maar een deel weg laat: “juf, knutselen is veel leuker!”

Jouw reactie is dan: “veel leuker dan wat?” Daarnaast zijn er woorden als: nooit, altijd, iedereen en niemand die uitnodigen tot generalisatie. Het is aan de luisteraar dit terug te brengen en uit te zoeken waar het werkelijk om gaat.

Bijvoorbeeld, een collega komt naar je toe en zegt: “al mijn kinderen zijn lui!” Jouw vraag is dan: “waarin zijn ze lui?” en je collega antwoord: “in het maken van hun huiswerk.” En jij vraagt door: “wie hebben hun huiswerk niet gemaakt?” waarop je collega zegt: “Pietje, Marietje en Juultje.”

Dus wat je collega eigenlijk bedoelde was dat drie leerlingen hun huiswerk niet hadden gemaakt, dat geeft een heel andere kijk op de zaak dan de eerste opmerking.

Tot slot kan je ook nog doorvragen omdat je graag de motivatie probeert te achterhalen waarom iemand zegt wat die zegt.