Tijdens één van mijn stages had ik een jongen in mijn klas, die mij enorm uitdaagde. Hij wilde niet luisteren en kon heel lelijk doen. Deze jongen (laten we hem Stijn noemen) had een hechtingsstoornis. Op jonge leeftijd is hij naar Nederland gekomen en geadopteerd door lieve adoptieouders. Na weken, misschien wel maanden hadden we een positieve band gecreëerd. Bij mijn afscheid huilde Stijn en wilde hij me niet meer loslaten. Anniek Thoomes-Vreugdenhil schreef een boek over deze kinderen, namelijk ‘Hechtingsproblemen bij kinderen‘.

In deze blog maak ik gebruik van affiliate links. Zie voor meer informatie mijn disclaimer. 

Veiligheid
Gehechtheid is de nabijheid zoeken van een specifieke volwassene met wie een band bestaat die sterk is en een lange tijdsduur heeft. Kinderen kunnen veilig en onveilig gehecht zijn. Kinderen van ouders die gericht zijn op wat hun kind nodig heeft en in staat zijn de signalen van hun kind goed op te vangen, zijn veilig gehecht. Bijvoorbeeld een kind dat valt heeft niet alleen een pleister, maar ook troost nodig van zijn ouder. Een kind weet waar hij aan toe is, weet dat het op hen kan rekenen als er iets gebeurt en als het hulp nodig heeft. Uit onderzoeken blijkt dat veilig gehechte kinderen sociaal vaardiger zijn, gemakkelijker contacten maken, meer positieve gevoelens laten zien, minder frustratie en agressie tonen dan onveilig gehechte kinderen. Ten slotte zorgt het ervoor dat kinderen positief over zichzelf denken.

Problematische gehechtheid
Bij het ontbreken van veiligheid kunnen er gehechtheidsproblemen ontstaan. Bij de omschrijving van een problematische gehechtheid wordt de volgende indeling gebruikt.

1. Geen gehechtheidsrelatie
Het kind maakt geen onderscheid tussen volwassenen. Vertoont teruggetrokken gedrag, waarbij het troost zoeken, affectie tonen, vertrouwen op hulp beperkt is.

2. Stoornis van de veilige basis
Het kind heeft een ernstig verstoorde relatie met een speciale verzorger. Het kind gaat niet op onderzoek uit, maar klampt zich vast aan een volwassene.

3. Afgebroken gehechtheidsrelatie
Het kind reageert op het verlies van een gehechtheidspersoon met een verstoorde relatie. Signalen zijn protest, wanhoop en afstandelijkheid. Bijvoorbeeld een kind dat zich niet laat troosten, terwijl de verzorger ziet hoe wanhopig het kind zich voelt.

De gevolgen van problematische gehechtheid voor het kind
Problematische gehechtheid heeft invloed op de hele ontwikkeling en op het hele leven. Neem bijvoorbeeld spel. Pleegouders vertellen regelmatig dat hun kind niet echt speelt. Het kind ravot buiten, racet op zijn fiets enzovoort, maar er is geen samenspel en geen eigen spel. Een kind speelt pas als het zich veilig voelt en dat ontbreekt bij een kind met problematische gehechtheid. Het mist hierdoor veel in zowel de emotionele ontwikkeling als in de cognitieve ontwikkeling en daarmee ook op het gebied van zelfvertrouwen en denken over zichzelf.

De gevolgen op school
Leerkrachten merken op dat de leerprestaties van deze kinderen lager uitvallen dan verwacht wordt als je naar het kind zelf kijkt. Ook het sociaal functioneren gaat moeizaam. Ze reageren niet goed op de leerkracht en op de andere kinderen. Ze maken veel ruzie, zijn overheersend in contacten of trekken zich juist terug en staan dan alleen op het plein. De leerkracht kan te maken krijgen met dwingend of aandachtvragend gedrag, met boze buien in de klas of met claimend gedrag. Ook vragen deze kinderen vaak aandacht door hun onzeker gedrag. Ze komen bijvoorbeeld regelmatig om extra uitleg vragen.

Uitgebreide informatie over de gevolgen van problematische gehechtheid kun je in hoofdstuk 3 lezen.

Wat kun je als leerkracht doen?
Het is belangrijk dat naast de (pleeg)ouders ook de leerkracht professionele begeleiding krijgt. Daarnaast speelt een positieve benadering naar het kind een grote rol. Een kind dat niet op zijn stoel blijft zitten moet je niet continu waarschuwen. Loop er even naar toe, leg een hand op de schouder en zeg: “Moeilijk hé, om te blijven zitten” Stel voor om het samen te proberen en spreek een teken af, als het kind weer draait of opstaat. Er wordt dan in de relatie gewerkt. De eis blijft staan, maar de uitvoering is positief en ook sensitief.

Hechtingsproblemen bij kinderen
Schrijver: Anniek Thoomes-vreugdenhil
Uitgever: Terra – Lannoo, Uitgeverij
Prijs: €22,99

Bestel het boek ‘Hechtingsproblemen bij kinderen‘.

BewarenBewaren